Keynotes 2023

Taalimpact realiseren met genredidactiek: kansen voor het hoger onderwijs

Cindy Kuiper

Studenten die talig en communicatief sterk de opleiding verlaten en het werkveld betreden. Die zich in bekende en nieuwe situaties mondeling en schriftelijk goed kunnen redden. Die verschillende en nieuwe inhouden makkelijk tot zich kunnen nemen en anderen hierin mee kunnen nemen. Studenten die weten hoe ze taal als instrument kunnen inzetten en zo impact kunnen realiseren. Dat is wat we nastreven in het hoger onderwijs (Jansen et al., 2022; Vanhooren et al., 2017). We werken hieraan door taalbeleid te formuleren op opleidings- of instellingsniveau, en door dit beleid uit te voeren in de praktijk. We weten inmiddels dat het op papier zetten van dat taalbeleid niet het lastigste deel is. Het gezamenlijk vormgeven van taalbeleid, meer specifiek het samen verzorgen van taalgericht vakonderwijs en vakgericht taalonderwijs door de studie heen; daar wringt de schoen vaak (Forum Taalbeleid en Taalondersteuning Hoger Onderwijs, 2019). Want hoe zorgen we er nu voor dat we taal en vakinhoud naast elkaar aan bod laten komen, dat studenten ontdekken wat de taal van een bepaald domein of vak is, en hoe ze taal naar hun hand kunnen zetten om soms objectief en neutraal over te komen en een andere keer juist overtuigend en als expert? Daarbij heeft genredidactiek haar nut bewezen als aanpak (Kuiper, 2018; Van Dijk, 2018). Deze uit Australië afkomstige didactiek, die in Nederland als vorm van taalgericht vakonderwijs is geïntroduceerd (Hajer, 2010), biedt kansen voor het hoger onderwijs. In mijn lezing neem ik u daarom graag mee in de rationale van genredidactiek, de onderliggende theorieën en toepassing, en ook in de benodigde randvoorwaarden en docentprofessionalisering. We verkennen kortom de potentie van genredidactiek om de academische communicatieve competenties van studenten in het hoger onderwijs te bevorderen: van instroom tot uitstroom.

Literatuur

Forum Taalbeleid en Taalondersteuning Hoger Onderwijs. (2019). Taalbeleid & taalondersteuning: wat werkt? Inspiratie en praktijkvoorbeelden uit het hoger onderwijs. LannooCampus.

Hajer, M. (2010). “Genredidactiek”: nieuwe perspectieven voor vakspecifiek taalonderwijs. In S. Vanhoorn & A. Mottart (Eds.), Vierentwintigste conferentie Het Schoolvak Nederlands
(pp. 324–327). Academia Press.

Jansen, C., De Wachter, L., Van Dun, P., & Frik, T. (2022). Taalcompetentie in het Nederlands van Nederlandstalige studenten in het hoger onderwijs in Nederland en Vlaanderen.
https://taalunie.org/publicaties/213/taalcompetentie-in-het-nederlands-van-nederlandstalige-studenten-in-het-hoger-onderwijs-in-nederland-en-vlaanderen

Kuiper, C. (2018). Promoting Tertiary Students’ Writing. A Subject-Specific Genre-Based Approach [KU Leuven]. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.13730.53446

Van Dijk, G. (2018). Het opleiden van taalbewuste docenten natuurkunde, scheikunde en techniek : Een ontwerpgericht onderzoek. Utrecht University.

Vanhooren, S., Pereira, C., & Bolhuis, M. (2017). Iedereen taalcompetent! Visie op de rol, de positie en de inhoud van het onderwijs Nederlands in de 21ste eeuw.
https://taalunie.org/publicaties/19/iedereen-taalcompetent

 

Het belang van woordenschat in het hoger onderwijs en manieren om die beter te ontsluiten

Elke Peters (KU Leuven), The role of vocabulary in academic English

Students in higher education are faced with a large number of academic texts in both written and spoken modalities. Many students also have to read and write academic texts in English. However, students differ in their academic literacy skills. As a result, students entering higher education may experience difficulties in understanding and producing academic English. Research has shown that (academic) vocabulary is key to understanding lectures and texts and to writing texts in higher education. In this talk, I will zoom in on the role of academic vocabulary in reading, listening, writing and speaking. My presentation will cover some frequently used academic word lists and approaches to teaching academic words and phrases.

Serge Verlinde (KU Leuven), Servicetool Academisch Nederlands (StAN), een tool om ‘struikelwoorden’ in het hoger onderwijs te ontsluiten en in te oefenen

Instromende studenten, generatiestudenten en zij-instromers worden geconfronteerd met de academische taal, gekenmerkt door complexe structuren en impliciete verbanden, maar ook door het gebruik van ‘struikelwoorden’. Dat zijn zowel domeinspecifieke termen als subtechnische woordenschat (bv. accuraat, adequaat, pertinent …) in cursusteksten, readers en hoorcolleges. Studenten kennen dit specifieke taalregister bij instroom nog onvoldoende. StAN (Servicetool Academisch Nederlands) wil studenten snel en efficiënt vertrouwd maken met academische taal – en meer specifiek academische woordenschat – en dit op een manier die ‘deep level learning’ bevordert. Studenten krijgen geïndividualiseerde feedback en specifieke oefenkansen om hun academische taalbeheersing te verbeteren, maar ook docenten worden bewust gemaakt van de specifieke taal die zij zelf hanteren. StAN combineert softwaretoepassingen die zowel het onderwijsproces (docentniveau) als het leerproces (studentniveau) van de academische woordenschat optimaliseren en interactief maken. Deze presentatie toont de mogelijkheden van StAN binnen het hoger onderwijs.